Cà chua là cây trồng phổ biến và quan trọng ở nước ta và trên toàn cầu. Để đạt được năng suất cao và sự phát triển khỏe mạnh, việc phòng và điều trị sớm sâu bệnh hại cà chua là điều cần thiết. Bài viết dưới đây chia sẻ những kinh nghiệm quý báu về các loại sâu và bệnh thường gặp ở cây cà chua, giúp bạn nâng cao năng suất và trải nghiệm trồng trọt dễ dàng hơn.
Một số loại sâu bệnh ảnh hưởng đến sự phát triển của cây cà chua:
Dưới đây là một số loại sâu bệnh gây ảnh hưởng đến khả năng phát triển và năng suất của cây cà chua. Một số loại sâu bệnh phổ biến như:
Sâu đục trái cà chua (Helicoverpa zea):
Sâu đục trái là loài sâu xâm nhập mới gần đây và đã trở thành mối đe dọa lớn đối với cây cà chua. Chúng đẻ trứng trên lá cây, và ấu trùng ăn các bộ phận khác nhau của cây, bao gồm quả. Sâu đục trái gây tổn hại nghiêm trọng cho trái cây, làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm.
Những trái bị sâu đục thường bị nhiễm vi khuẩn hoặc nấm mục nên không thể sử dụng được. Chúng cũng có khả năng phát triển nhanh và kháng thuốc, làm cho việc kiểm soát chúng trở nên khó khăn.
Sâu bướm đêm cà chua (Tuta absoluta)
Sâu bướm đêm cà chua là một loại sâu nhỏ màu trắng có vết sọc đen trên các cánh trước. Chúng gặp nhiều ở khu vực nhiệt đới và ôn đới. Sâu này tấn công cây cà chua bằng cách đục lỗ vào lá, cuống hoa, và trái non. Chúng ăn mô nội tiết của cây và gây tổn hại nghiêm trọng cho cả trái và lá của cây cà chua.
Rệp cánh cứng (Leptinotarsa decemlineata)
Rệp cánh cứng là một loại côn trùng có kích thước nhỏ, màu sắc đỏ tươi và đen. Chúng thường tấn công lá cây cà chua bằng cách ăn lá và bỏ phân. Nếu không kiểm soát kịp thời, rệp cánh cứng có thể làm hủy hoại toàn bộ lá cây cà chua, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình quang hợp và sinh trưởng của cây.
Sâu xám (Cutworms)
Sâu xám là sâu nhỏ màu xám hoặc nâu, sống trong đất gần cà chua. Chúng ăn các mô non của cây cà chua, gây ra hiện tượng cây bị gãy đổ và chết. Nguyên nhân hình thành của sâu xám thường liên quan đến điều kiện môi trường đất ẩm ướt và thiếu sự kiểm soát.
Bọ trĩ (Aphids)
Bọ trĩ là loại sâu nhỏ màu xanh, đen hoặc trắng. Chúng hút nước mật từ các mô lá non của cây cà chua và tiết ra chất nhờn. Bọ trĩ gây thiệt hại bằng cách làm yếu cây cà chua, gây biến dạng lá, suy nhược cây và truyền các bệnh cà chua.
Bướm trắng (Whiteflies)
Sâu bướm trắng là kết quả của sự phát triển của ấu trùng sau khi trứng được đẻ trên cây cà chua. Bướm trắng là sâu nhỏ màu trắng và bay lượn xung quanh cây cà chua. Chúng thích ăn lá và có thể xâm nhập vào nhà kính hoặc vườn trồng.
Sâu bướm trắng gây tổn hại bằng cách ăn lá cây, chúng cũng hút nước mật từ lá non của cây, gây yếu đuối làm giảm khả năng quang hợp của cây và làm suy yếu cây chịu nhiệt độ cao. Nếu không được kiểm soát, chúng có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả cây cà chua và các loại cây khác trong họ cải.
Sâu cuốn lá (Helicoverpa armigera)
Sâu cuốn lá là loại sâu phổ biến gây hại trên cây cà chua, là kết quả của sự phát triển của ấu trùng sau khi trứng được đẻ trên cây cà chua. Sâu cuốn lá thường xuất hiện vào mùa hè và thu.
Sâu cuốn lá ăn lá, hoa và quả của cây cà chua, chúng ăn một phần hoặc toàn bộ các bộ phận cây, làm suy yếu cây và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây cà chua.Chúng có thể gây tổn hại nghiêm trọng cho cây, làm giảm năng suất và chất lượng của trái cà chua.
Những loại bệnh hại tác động mạnh mẽ lên cây cà chua
Nhiễm trùng nấm trên lá và quả
Nấm lá đốm (Alternaria solani) là nguyên nhân chính gây ra bệnh này. Nấm thường tồn tại trong đất và trên các mảnh vụn thực vật bị nhiễm bệnh. Bệnh thường phát triển trong điều kiện ẩm ướt và nhiệt độ ấm. Bệnh này gây ra các vết đốm màu nâu trên lá cà chua.
Ban đầu, các vết đốm có kích thước nhỏ và màu nâu nhạt, sau đó mở rộng thành các vết lớn hơn với màu nâu đậm và viền đỏ. gây tổn hại cho lá cà chua, làm suy yếu cây và giảm khả năng quang hợp. Nếu không được kiểm soát, nó có thể lan truyền từ lá sang quả, gây mục nát và hủy hoại quả.
Bệnh thối hạt (Blossom End Rot)
Bệnh thối hạt (Blossom End Rot) là một bệnh phổ biến trên cây cà chua, gây hại đến quả cà chua. Ban đầu, triệu chứng của bệnh thối hạt thường bắt đầu từ vùng cuối quả gần cuống và có thể lần dần xuống phía dưới. Vết thối có thể có màu nâu, đen hoặc nâu đen, và thường là một vết mềm và như chết. Vùng thối thường mất đi sự cứng cáp và có thể trở thành một nơi lý tưởng cho vi khuẩn hoặc nấm khác xâm nhập.
Bệnh thối quả (Fruit Rot)
Bệnh này gây ra sự phân huỷ và thối của quả. Ban đầu, vết thối thường có màu nâu, nhưng sau đó có thể chuyển thành màu đen hoặc màu xám. Quả bị nhiễm bệnh có thể mất đi độ cứng cáp và trở nên mục nát hoặc chảy nước.
Bệnh thối quả thường do nhiễm trùng của các loại nấm hoặc vi khuẩn gây ra, như Rhizopus stolonifer, Alternaria spp,… Những loại nấm này thường tồn tại trong môi trường ẩm ướt và gây nhiễm trùng khi quả cà chua bị tổn thương hoặc có điều kiện không thuận lợi cho sự phát triển và kháng cự của cây.
Quả bị nhiễm bệnh không chỉ mất đi giá trị thương mại mà còn có thể làm lan rộng nhiễm trùng trong vườn trồng và gây hại cho các quả khác.
Bệnh mốc trắng (Powdery Mildew)
Đặc điểm của bệnh này là bề mặt lá, cành và quả bị phủ một lớp mốc trắng dạng bột. Mốc trắng này có thể xuất hiện trên mặt trên hoặc mặt dưới của lá. Với thời gian, mốc trắng lan rộng và phủ toàn bộ bề mặt của cây, tạo nên một lớp mốc dày đặc. Mốc trắng có thể làm cho lá và quả trông như được phủ một lớp bột hoặc bông màu trắng.
Bệnh mốc trắng gây tổn hại cho cây cà chua bằng cách làm giảm khả năng quang hợp của cây. Lớp mốc trắng dày đặc trên lá cản trở quá trình quang hợp, khiến cây yếu và có thể dẫn đến giảm năng suất. Nếu quả bị nhiễm bệnh, chúng có thể bị biến dén, chảy nước và không phát triển đúng cách.
Bệnh xoắn lá (Leaf Curl)
Bệnh này gây ra sự xoắn, biến dạng và vàng lá cây. Lá có thể trở nên cong lên hoặc cong xuống, và các cạnh lá có thể gấp lại. Lá bị nhiễm bệnh thường có màu xanh nhạt hoặc vàng và có thể bị làm giòn hoặc thối. Bệnh thường ảnh hưởng đến nhiều lá trên cây và có thể lan truyền từ những cây bị nhiễm bệnh sang những cây khác. Bệnh thường được truyền qua côn trùng như bọ cánh cứng hoặc cánh cụt, hoặc qua môi trường như hạt giống nhiễm bệnh.
Bệnh xoắn lá gây tổn hại cho cây cà chua bằng cách làm suy yếu cây và ảnh hưởng đến quá trình quang hợp. Lá bị biến dạng và xoắn không thể hoạt động hiệu quả trong việc quang hợp và tổng hợp chất dinh dưỡng, dẫn đến giảm năng suất và chất lượng của trái cà chua. Nếu bệnh lan rộng, cây có thể bị suy yếu và chết.
Những phương pháp giải quyết sâu bệnh hại cà chua hiệu quả
Kiểm soát sinh học
- Sử dụng kỹ thuật trồng xen canh: Trồng các loại cây hỗ trợ như cà chua cùng với các loại cây thu hút côn trùng hữu ích, như hoa cúc, cỏ dại, hoa hướng dương. Các côn trùng hữu ích này có thể săn và ăn sâu bệnh hại.
- Sử dụng côn trùng hữu ích: Sử dụng nhện thầy (Phytoseiulus persimilis) để kiểm soát sâu cuốn lá và sử dụng bọ cánh cứng (Orius spp.) để kiểm soát sâu đục trái.
- Sử dụng vi khuẩn và nấm nông nghiệp: Sử dụng các sản phẩm chứa vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) hoặc nấm Beauveria bassiana để kiểm soát sâu hại.
- Sử dụng chế phẩm sinh học: Áp dụng các chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn có lợi hoặc các chiết xuất từ thực vật để tăng sức đề kháng của cây cà chua.
Kiểm soát vận động môi trường
- Kiểm soát thủ công: Xóa bỏ và phá hủy tay các sâu cuốn lá, sâu đục trái và sâu bướm trắng bằng cách thu thập và tiêu huỷ chúng thủ công từ cây cà chua. Điều này giúp giảm số lượng sâu và ngăn chặn sự lan truyền của chúng.
- Sử dụng màn che: Sử dụng màn chắn hoặc lưới che để bảo vệ cây cà chua khỏi sâu bướm trắng và các loài côn trùng khác. Màn che giúp ngăn chặn côn trùng xâm nhập và đẻ trứng trên cây.
- Quản lý độ ẩm: Đảm bảo hệ thống tưới cây hợp lý để tránh tình trạng thiếu nước hoặc quá ướt, vì điều kiện độ ẩm không thích hợp có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của sâu bệnh hại cà chua.
Phương pháp hóa học
- Sử dụng thuốc trừ sâu hóa học: Sử dụng thuốc trừ sâu hóa học được đăng ký và phê duyệt cho cây cà chua để kiểm soát sâu bệnh hại cà chua. Tuy nhiên, cần tuân thủ hướng dẫn sử dụng và liều lượng khuyến nghị, và lưu ý thời gian cách ly sau khi sử dụng thuốc.
- Phun sương chống nấm: Sử dụng thuốc phun chống nấm để kiểm soát các bệnh nhiễm nấm như nấm lá đốm, nấm đốm nâu và nấm mốc trắng. Đảm bảo tuân thủ hướng dẫn sử dụng và thời gian phun thuốc phù hợp để đạt hiệu quả tốt nhất.
Biện pháp nâng cao hiệu quả phòng trừ sâu bệnh hại cà chua
Ngày nay, việc sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu đã trở thành một công cụ quan trọng trong việc bảo vệ và tiêu diệt sâu bệnh hại cà chua rất hiệu quả. Việc sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu mang lại nhiều lợi ích tiện ích đáng kể.
- Hiệu quả: Máy bay phun xịt thuốc giúp phun thuốc nhanh chóng và hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian và công sức.
- Phạm vi rộng: Máy bay phun thuốc tiếp cận được diện tích rộng hơn so với phương pháp thủ công, tăng năng suất và khả năng kiểm soát sâu bệnh.
- An toàn: làm giảm tiếp xúc trực tiếp với chất hoá học trừ sâu, giảm nguy cơ nhiễm độc và bảo vệ sức khỏe cho mọi người.
