Bệnh cháy lá trên cây sầu riêng là một trong những căn bệnh thường gặp và nguy hiểm, đặc biệt trong mùa mưa – khi độ ẩm cao tạo điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Nếu bà con không nhận diện kịp thời và xử lý đúng cách, cây cà phê sẽ bị suy yếu, lá rụng nhiều, dẫn đến giảm năng suất và chất lượng quả nghiêm trọng.
Trong quá trình hỗ trợ kỹ thuật tại các vườn cà phê khu vực Tây Nguyên và miền Đông Nam Bộ, đội ngũ CDV đã gặp rất nhiều trường hợp cây cháy lá nặng do phát hiện muộn hoặc xử lý sai cách. Bài viết sau sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết để bà con sớm phát hiện, hiểu nguyên nhân và chọn biện pháp xử lý phù hợp – từ truyền thống đến hiện đại.
Dấu hiệu ban đầu nhận biết bệnh cháy lá trên cây cà phê
Bệnh cháy lá phát triển theo từng giai đoạn với những biểu hiện dễ quan sát nếu bà con để ý kỹ:
- Giai đoạn khởi phát: Lá xuất hiện các vết chấm nhỏ màu vàng hoặc nâu nhạt, thường nằm ở rìa lá hoặc dọc theo gân chính. Rìa vết bệnh có thể hơi mờ hoặc loang lổ nhẹ, khiến bà con dễ nhầm với cháy nắng hoặc thiếu dinh dưỡng.
- Giai đoạn tiến triển: Vết bệnh lan rộng, các đốm liên kết lại thành từng mảng lớn màu nâu đỏ, nâu sẫm hoặc gần như đen. Lá trở nên khô giòn, cong lại và dễ rụng khi có gió mạnh.
- Giai đoạn nghiêm trọng: Lá cây gần như bị thiêu cháy hoàn toàn, chuyển sang màu tro hoặc đen đậm. Một số lá có thể xuất hiện lớp mốc mịn hoặc vết nấm nhỏ li ti ở mặt dưới. Lúc này, đọt cây yếu, cây không thể phát triển bình thường, dẫn đến giảm khả năng ra chồi và ra hoa.
Gợi ý từ kỹ thuật viên CDV: Hãy kiểm tra kỹ mặt dưới lá để xác định vết bệnh có ranh giới rõ hay không – dấu hiệu rõ ràng nhất phân biệt cháy lá do nấm với hiện tượng thiếu khoáng.
Vì sao cây cà phê bị cháy lá?
Bệnh cháy lá không tự nhiên xuất hiện, mà thường đến từ nhiều yếu tố tác động cùng lúc:
1. Độ ẩm cao là môi trường lý tưởng cho nấm phát triển
Khi mưa kéo dài, sương đêm nhiều hoặc vườn trồng ở thung lũng ẩm thấp, các loài nấm gây bệnh như Rhizoctonia solani hoặc Cercospora dễ dàng sinh sôi và lây lan qua lá.
2. Cây sốc do biến đổi thời tiết
Khi chuyển mùa, nhiệt độ và độ ẩm thay đổi đột ngột khiến cây mất cân bằng sinh lý. Hệ miễn dịch tự nhiên của cây suy yếu, tạo điều kiện cho mầm bệnh tấn công.
3. Thiếu hụt khoáng chất thiết yếu
Thiếu các chất như kali, canxi hoặc magie khiến tế bào lá kém bền, mỏng và dễ bị xâm nhập. Đây là lý do các vườn ít bón phân hữu cơ thường dễ nhiễm bệnh hơn.
4. Vườn thiếu thông thoáng, trồng dày
Không tỉa cành định kỳ khiến vườn rậm rạp, gió không lưu thông được. Ẩm ướt kéo dài sẽ tạo điều kiện cho bệnh bùng phát trên diện rộng.
Tác động của bệnh cháy lá đến năng suất vườn cà phê
Bệnh cháy lá không chỉ làm mất lá, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng quang hợp, dinh dưỡng và ra hoa – đậu trái của cây. Hậu quả dễ thấy nhất là:
- Quả nhỏ, lệch cỡ, chín không đều
- Tăng tỷ lệ rụng quả trước thu hoạch
- Hạt lép nhiều, giảm chất lượng nhân
- Cây kiệt sức, khó ra lộc mùa sau
- Nếu không can thiệp kịp thời, cây có thể chết toàn bộ cành hoặc cả thân chính
Cách phòng và trị bệnh cháy lá hiệu quả
1. Sử dụng giống cà phê có sức đề kháng tốt
Chọn các giống kháng bệnh như cà phê TR4 hoặc HT1 – đã được khảo nghiệm thực tế tại nhiều vùng trồng. Đây là biện pháp chủ động lâu dài giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
2. Tỉa cành – vệ sinh vườn định kỳ
Sau mỗi vụ thu hoạch hoặc khi cây bắt đầu ra đọt mới, bà con nên loại bỏ cành sâu, lá già, cành giao tán. Đồng thời, gom và tiêu hủy lá bệnh sau mưa để ngăn mầm bệnh tái nhiễm.
3. Cân đối chế độ tưới – bón
Không nên tưới quá dày vào thời điểm mưa nhiều. Ưu tiên bón phân giàu kali, canxi và phân hữu cơ hoai mục để tăng độ dày của lá, cải tạo cấu trúc đất và hỗ trợ cây phục hồi.
4. Phun thuốc đặc trị theo chỉ dẫn kỹ thuật
Dùng luân phiên các loại thuốc có hoạt chất như Mancozeb, Copper hydroxide, Validamycin hoặc Metalaxyl. Cần pha đúng liều, không lạm dụng để tránh kháng thuốc.
5. Tận dụng chế phẩm sinh học thân thiện
Dùng nấm Trichoderma hoặc vi sinh Bacillus subtilis giúp cải thiện hệ vi sinh vật có lợi trong đất, hạn chế nấm gây hại cạnh tranh phát triển.
Công nghệ máy bay nông nghiệp – giải pháp mới chống cháy lá
Trong những năm gần đây, việc ứng dụng máy bay không người lái (drone) để phun thuốc – rải phân – chăm sóc cây trồng đang được bà con áp dụng ngày càng rộng rãi, nhất là tại những vùng trồng cà phê quy mô lớn, địa hình khó.
Các dòng máy như DJI Agras T50 hoặc T25, do CDV cung cấp, đang chứng minh hiệu quả vượt trội trong công tác phòng trừ cháy lá nhờ:
- Phun đồng đều trên tán cây, thấm sâu đến mặt dưới lá – nơi nấm dễ trú ẩn
- Rút ngắn 80% thời gian xử lý so với phun tay
- Kết hợp được cả thuốc hóa học lẫn chế phẩm sinh học – tiết kiệm nhân công
- Giảm rủi ro ngộ độc hóa chất do người không tiếp xúc trực tiếp
Lời khuyên từ CDV
Để kiểm soát bệnh cháy lá hiệu quả, bà con nên chủ động phòng bệnh trước khi mưa lớn kéo dài. Đặc biệt, khi đã phát hiện bệnh, hãy xử lý nhanh, đồng loạt và triệt để để ngăn bệnh lan rộng.
CDV sẵn sàng đồng hành cùng vườn cà phê của bạn với các giải pháp công nghệ hiện đại, kỹ thuật hỗ trợ tận nơi và demo thực tế miễn phí.
- Hotline: 05 6655 8899
- Đăng ký trải nghiệm miễn phí tại: https://canhdieuviet.vn/dang-ky-demo/
